คุณสมบัติที่ทำให้ "เพชรแท้" มีมูลค่ามากน้อยแค่ไหนนั้นจะดูที่ปัจจัยต่างๆ ของเพชรครับ โดยที่เราสามารถแบ่งออกเป็นหลายปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อราคาและความคุ้มค่าของเพชร ซึ่งปัจจัยเหล่านี้รวมถึงสี (Color), ความใสหรือความสะอาด (Clarity), การเจียระไนเพชร (Cutting), และน้ำหนักหรือกะรัต (Carat) ซึ่งทั้ง 4 ข้อนี้จะรวมกันจะเป็นปัจจัยหลักที่กำหนดราคาที่เป็นมูลค่าของเพชรนั่นเองครับ
1.สี (Color)
สีของเพชรเป็นสิ่งสำคัญมาก เมื่อต้องการเปรียบเทียบและเลือกเพชรที่มีคุณภาพดีโดยเฉพาะในเพชรสีขาว (Diamonds) ครับ โดยสีของเพชรมักมีผลต่อความสว่างและการแสดงสีของเพชรเองเมื่อถูกแสงไฟ ดังนั้นควรดูสีของตัวเพชรด้วยความระมัดระวัง ซึ่งสีที่ดีที่สุดของเพชรแท้คือ เพชรที่ไม่มีสี โดยมีหลักเบื้องต้นในการดูสีเพชรคือ ให้ดูสีเพชรจากแสงธรรมชาติ เพราะแสงจากหลอดไฟอาจทำให้สีเพชรแตกต่างจากความเป็นจริงได้ครับ
2.ความใสหรือความสะอาด (Clarity)
ความใสของเพชรเป็นการวัดความบริสุทธิ์ที่ส่งผลต่อคุณภาพของเพชรแท้ โดยจะมีองค์ประกอบย่อยๆในการตรวจสอบความใสหรือความสะอาดของเพชรทั้งการใช้กล้องจุลทรรศน์ในการตรวจสอบตำหนิเล็กๆในเนื้อเพชร และอาจทำได้ง่ายๆ ด้วยการดูด้วยตาเปล่า ซึ่งเพชรที่มีคุณภาพดีจะมีความสะอาดสูงและหายาก ทั้งนี้ทำให้เพชรที่มีค่าความใสสูงมักจะมีมูลค่าหรือมีราคามากกว่าเพชรที่มีความใสต่ำนั่นเองครับ
3.การเจียระไนเพชร (Cutting)
การตัดแต่งหรือเจียระไรเพชรนั้นย่อมส่งผลต่อความสวยงามและความเงางามของเพชร ซึ่งจะส่งผลต่อการตัดแสงและแสดงสีของเพชรให้งดงามเมื่อกระสบกับแสงนั่นเองครับ ทำให้แสงที่ตกกระทบกับเพชรมีความวิบวับ เปล่งประกายสะดุดสายตาแก่ผู้พบเห็นได้เป็นอย่างดี ช่างเจียระไนเพชรที่มีฝีมือดีและมีประสบการณ์จะทำให้ได้เพชรที่มีสัดส่วนของหน้าเพชรที่เหมาะสมโดยจะคำนึงถึงการจัดการแสงและความคมชัดสีของเพชร ซึ่งส่งผลต่อมูลค่าของเพชรด้วยเช่นกัน
4.น้ำหนักหรือกะรัต (Carat)
สิ่งสุดท้ายซึ่งคนที่ซื้อเพชรมักจะพิจารณาเป็นกันดับแรกก็คือน้ำหนักหรือกะรัตของเพชร เพราะถ้าเพชรที่มีกะรัตมากขึ้นเท่าไหร่ มูลค่าและราคาของเพชรก็จะมีราคาและมูลค่าสูงขึ้นเท่านั้น โดยในตลาดจะใช้กะรัตเป็นตัวอ้างอิงราคา เช่น ราคาต่อกะรัต แต่ปัจจัยด้านน้ำหนักหรือกะรัตอาจจะต้องพิจารณาควบคู่กับปัจจัยอื่นข้างต้นด้วย เพราะ มูลค่าของเพชรไม่ได้ขึ้นอยู่ที่ปัจจัยด้านกะรัตเพียงอย่างเดียวนั่นเอง
ดังนั้นการเลือกซื้อเพชรสำหรับแหวนแต่งงานหรือการเลือกซื้อเพชรเพื่อเป็นการลงทุนควรพิจารณาปัจจัยต่าง ๆ ประกอบกัน เพราะคุณสมบัติของเพชรที่ได้กล่าวไปเบื้องต้นเป็นการจัดคุณสมบัติของเพชรตามมาตราฐานสากลไม่ว่าจะเป็น กะรัตของเพชร ความใสของเพชร ความสะอาดของเพชร และสีของเพชร ทั้งนี้อีกสิ่งหนึ่งที่ขาดไม่ได้ก็คือ "เรื่องงบประมาณ" และความต้องการเป็นสิ่งสำคัญที่สุดในการเลือกซื้อเพชรครับ